el-Hesyemî’nin Mecmau’z-Zevâid‘inin ne maksatla tasnif edilmiş nasıl bir eser olduğunu, Hadis sahasıyla az-çok iştigal etmiş herkes bilir. Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ ve el-Bezzâr’ın Müsned‘leri ile et-Taberânî’nin üç Mu’cem‘inde bulunup da Kütüb-i Sitte‘de yer almayan rivayetleri bir araya toplamak maksadıyla oluşturulan ve “zevâid” literatürüne şüphesiz en muazzam katkıyı yapmış bulunan bu eseri, “rivayet adına eline geçen her şeyi içine alan” diye nitelendiren İslamoğlu (Üç Muhammed, 94) bunun tek istisnası olsa gerektir. Ne ki burada üzerinde duracağım asıl … Devamını Oku
“Anlama Problemi”nden Müşteki Bir Yazara Hatırlatmalar-2
“İbn Teymiyye bu eserinde (es-Sârimu’l-Meslûl‘de, E.S.) aynen şöyle der: “Kendi sesini Peygamber’in sesinden fazla yükselttiği sabit olan kimsenin, bundan dolayı, haberi olmadan küfre düşmesinden ve tüm yaptıklarının boşa çıkmasından korkulur.” ‘Bırakınız kendisinden yüksek sesle konuşan mü’mini, kendi canına kastedenleri dahi bağışlayan raûf ve rahîm bir peygamber, kendi adına verilmiş böylesi hükümleri görse ne derdi?’ sorusu, bu türlü durumlarda sorulması gereken en doğru sorudur.” (Üç Muhammed, 79) İbn Teymiyye’nin –her ne kadar metne sadık kalınmamışsa da, anlamı aksettirdiğini … Devamını Oku
“Anlama Problemi”nden Müşteki Bir Yazara Hatırlatmalar-1
Bugünden başlayarak birkaç yazı halinde Mustafa İslamoğlu’nun, “anlama problemi” üzerine kurguladığı Üç Muhammed adlı çalışmasını konu edineceğim. Hemen belirteyim ki, okuyacaklarınız “book review” tarzı yazılar olmayacak. Zira mezkûr kitabın kurgusuyla, iddiasıyla ve ortaya koyduğu argümanlarla ilgilenecek o tarz bir yazı, takdir edersiniz ki bu köşenin sınırlarını hayli zorlayacaktır. Bu itibarla burada yapmayı tercih edeceğim şey, “anlama problemi”nin altını çizen İslamoğlu’nun bu kitabında göze çarpan “anlama problemleri” ile sınırlı bir “hatırlatma” olacak. Anlaşıldığına göre İslamoğlu, kapağında sekizinci kere … Devamını Oku
“Varlık” Telakkisi
E-posta adresime her gün pek çok soru geliyor. Hiç birisini cevapsız bırakmamaya çalışıyorum. Bazan bütün gecemi, hatta birkaç gecemi alsa da, bu soruları önemsiyor ve –konunun ehemmiyetine göre– farklı uzunlukta cevaplar yazıyorum. Bugün, onlardan birisine verdiğim cevabın bir kısmını sizinle paylaşmak istedim: “Allah niye var?” gibi bir soru, temel bazı bilgiler olmadan doğru ve tatmin edici bir şekilde cevaplanamaz. Zira Allah Teala “vacibu’l-vücud”dur dendiği zaman bunun ne anlama geldiği bilinmiyorsa, bunun üzerine bina edilecek diğer meseleler de … Devamını Oku
Ölçü-3
El-Âlim ve’l-Müte’allim‘de (27-8) belirtildiğine göre İmam Ebû Hanîfe’ye, öğrencisi Ebû Mukâtil şöyle sorar: “Kişinin hasenatını (işlediği iyi amelleri) iptal edip boşa çıkaran şey nedir?” İmam’ın bu soruya verdiği cevap şöyledir: “Allah, kulun işlediği farzları (sevapları) ve günahları yazar. Mesela bir kimsenin, malının zekâtı olarak elli dirhem verdiğini kabul edelim. Fakat aslında bu kişinin (sahip olduğu malın çokluğu dolayısıyla) daha fazla zekât vermesi gerekiyor. Bu durumda Allah Teala onu, verdiği miktartad dolayı değil, vermediği miktardan dolayı cezalandırır. Aynı … Devamını Oku
Ölçü-2
Tekfir’le ilgili olarak İmam el-Gazzâlî’nin söyledikleri şöyle devam ediyor: “Beşinci Grup: (Nassları) açık bir şekilde tekzib etmeyen, ancak Hz. Peygamber (s.a.v)’den tevatüren malum olan Şer’î asıllardan birisini inkâr edenlerdir. Bir kimsenin, “Beş vakit namaz farz değildir” demesi, kendisine Kur’an ve hadisler okunduğu zaman, “Bunun Hz. Peygamber (s.a.v)’den sadır olup olmadığını bilmiyorum; belki de hata ve tahriftir” demesi, keza bir kimsenin, “Ben Hacc’ın farziyetini itiraf ediyorum; fakat Mekke’nin ve Kâbe’nin nerede olduğunu ve insanların namazda yöneldikleri ve haccettikleri … Devamını Oku
İçtihad ve Sapıklık
“Bir kimsenin fıkhî anlamda “mezhepsiz” olmasının birkaç anlamı olabilir: Ya o kimse “mezhep” kurumunu toptan reddediyordur veya kendisini bir veya birkaç meselede yahut bütün Fıkıh bablarında ictihad seviyesinde görüyordur.” CEVAP “Bir kimse müctehid olmadığı halde kendisini müctehid olarak görmesi basit bir olay mıdır? Ehli sünnet alimlerinin ictihadlarına aykırı konuşması önemsiz midir?” “Eğer bu işe ehil ise sevabını alır, değilse Allah’ın dinini eğlence edinmenin hesabını öte tarafta verir.” CEVAP “Sapık da kâfir de öte tarafta hesap verecektir. Peki … Devamını Oku
“Mezhepsiz” Ne Demek?
“Mevdudi, Hamidullah… gibi isimlerin mutlaka ayrı bir kategoride değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum.” CEVAP “Süper bir mezhepsiz olan Mevdudi hakkında da böyle konuşmanız bizi ta can evinden yaralamıştır.” Burada muhatabımın, “mezhepsiz” kelimesinin imajinatif gücüne dayanarak ortaya koyduğu tavır, bu kelime üzerinde önemle durulmasını gerekli kılıyor. Bu nitelemenin kimler hakkında kullanıldığına baktığımızda önümüze iki grup çıkıyor: Bir kurum olarak “mezheb”i tanımayanlar. Bu grupta yer alanların genel ve ortak tavrı, mezhebi Kur’an ve Sünnet’e rağmen ortaya çıkmış tefrika unsuru bir kurum … Devamını Oku
Bid’at ve Tekfir
Hamidullah hakkında kullanılan “sapık” nitelemesi, bazı görüşlerinin Ehl-i Sünnet’e aykırı olduğu anlamına geliyorsa buna bir diyeceğim yok. Ama devam eden yazılarda görüleceği gibi muhatabım bu kelimeye, bu anlamdan daha fazlasını yüklüyor. “Hamidullah hocanın Batı’da kaç insanın hidayetine vesile olduğu sorusunun cevabı bir yana…” CEVAP “Şahsen ben, onun bir tek kişinin hidayetine vesile olduğunu sanmıyorum. Diyelim ki bütün Avrupanın müslüman olmasına sebep oldu. Ama kendisi sapık veya kâfir ise bunun ne önemi olur ki? Edison dünyayı aydınlattı diyorlar. … Devamını Oku
Yine Hamidullah
“Bu konu fazla uzamadı mı!” diyebilecekler için söyleyeyim: Bu yazı serisini “Hamidullah örneğinde Ehl-i Sünnet’in itikadî duruşunun netleştirilmesi çabası” olarak okursanız, bu konuyu yüksünmeden tekrar ele alışımı daha rahat anlamlandıracaksınız. Hamidullah konusunu tekrar gündeme almamı, bir gazetenin “Sohbet Köşesi”nde yazdığını belirten bir büyüğümüzden aldığım bir ileti zorunlu kıldı. Öncelikle kullandığı dil sebebiyle ileti sahibine teşekkür etmem gerekiyor. Zira kendisiyle oldukça farklı düşündüğümüz bir konuda seviye ve ölçüyü muhafaza etmiş olması benim için son derece önemli… İşte ileti … Devamını Oku