Bizimki gibi son derece zengin ve bir o kadar önemli bir tarihe sahip olup da ona bizim kadar ilgisiz kalan, hoyratça davranan, hakaret eden, hatta “ihanet” eden bir başka toplum var mıdır acaba? Osmanlı, tarihte eşine az rastlanan bir cihan devleti olarak İslamlığımıza ve insanlığımıza unutulmaz hizmetler yaptı. Gerek kendi döneminin, gerekse modern zamanların kalbur üstü devletleriyle kıyaslandığında hemen anlaşılıyor ki Osmanlı, agılarımızı zorlayan, ufuklarımızı çok çok aşan bir azamete, derinliği ve ufka sahip bir devlet. Böyle … Devamını Oku
Bin Yılın Sonunda…
Bin yıl süreceği ilan edilen ve fakat 10 yıl bile ömrü olmayan bir süreç: 28 Şubat. Geriye baktığımızda kırılıp dökülenler, acılar, travmalar… En önemlisi, “savrulanlar”… Müslümanlığımızın sınandığı; imanda sebatımızın, bağlılıkta kararlılığımızın test edildiği bu süreç bu ülke için ve bu ülkenin mütedeyyin kesimleri için tam anlamıyla “öğretici” oldu. Maliyetli bir öğrenmeydi bu. Geldiğimiz noktada lisan-ı halimizle “28 Şubatlara hayır” diyoruz demesine, ama, “Ama” ile başlayan cümleler kurmak gibi de bir alışkanlığımız oldu.. “Ama” demeye başladık, “28 Şubat’ın … Devamını Oku
Ankara İstiklal Mahkemesinden Geçenler
Ankara İstiklal mahkemesi Zabıtları -1926- isimli kitapta Ankara İstiklal Mahkemesi’nde yargılanan 40 civarında kişiye ait mahkeme zabıtları var.Mehmed Nedim, Ankara İstiklal Mahkemesi Zabıtları -1926-, İşaret yay., İst-1993, 13-258. Yazar, TBMM arşivinde bulunan bu zabıtları muhtevi bulunan 4 ve 5. defterlerin ya kendisine bilinçli olarak verilmediğini veya kaybolduğunu söylüyor. Bu iki defterin, mahkemeye getirilen diğer sanıklarla İskilipli Atıf Hoca’nın yüzleştirildiğini anlatan zabıtları muhtevi olduğu anlaşılıyor. Dönemin Meclis İnsan Hakları Komisyonu tarafından istenmesine ve TBMM Başkanı’nın yazılı emri bulunmasına rağmen … Devamını Oku
İstiklal Mahkemeleri
Bugünlerde gündeme gelen İstiklal Mahkemeleri’nin zabıtlarının açılması meselesi gözleri bir kere daha Cumhuriyet arefesinde yaşanan olağan dışı şartlara ve uygulamalara çevirdi. İstiklal Mahkemeleri, dönemin olağanüstü şartlarında adeta bir “sindirme” mekanizması olarak iş görmüştü. Bir kere karar verdi mi, geri dönüşü olmayan, temyizi gayrı kabil ve Cumhuriyet için “tehlike” olarak değerlendirilen her vakayı ilgi alanında tutan bu mahkemelerde kimler yargılandı, yargılama süreci nasıl cereyan etti ve ne türlü yansımaları oldu? Bugüne kadar bu mahkemelerin etkisiyle mütenasip kemiyet ve … Devamını Oku
Tarihi Önyargılı Okumak
Modern dönemde İslam ilim tarihi üzerine kalem oynatanların belli bir kesiminin, özellikle bir kısım Ehl-i Sünnet alimleri, sırf siyasal iktidarlarla iyi ilişki içinde bulunmalarını gerekçe göstererek çeşitli ithamlarla yaftaladıklarını biliyoruz. Dünyalık için sultanlara yardakçılık etmekten, onların gayrimeşru uygulama ve tutumlarını meşru göstermeye çabalamaya ve muhtemel muhalefet hareketlerini bastırmaya çalışmaya kadar birçok iddia bu kampanyanın göz dolduran malzemeleri arasındadır. Bu nispeten yaygın kanaatin kaynağı, aslında ne öğreti, ne de –uç örnekler dışında– bireysel tavırlardır. Esas kaynak, tarihin hastalıklı … Devamını Oku
İslamcilik Bitti Mi?
“İslamcılık” kavramına niçin güvenemeyeceğimizin izahıyla devam edelim: Dün olduğu gibi bugün de bu kavram bize, çağrışım alanı hakkında kategorik olarak sağlıklı bir muhakeme yapma imkânı sunmamaktadır. Eğer “İslamcılık”, hayatı, İslamî referansların belirleyiciliğinde şekillendirmeyi esas alanların duruşlarını ifade eden bir kavram olarak kullanılıyorsa –ki genel olarak böyledir–, esas problem bu kategorik ayrımda yatmaktadır. Zira İslamcılar’ın tümünün “İslamî referanslar”a tanınması gereken “belirleyicilik sınırı”nın tayini ve bu referansların nasıl okunması gerektiği konusunda hemfikir olduklarını söyleme imkânına sahip değiliz. Bugün Modernistler’in … Devamını Oku
İslamcılık Üzerine
Modernleşme maceramız ile birlikte baş gösteren belli başlı akımlardan birisi olan “İslamcılık”ın bizzat kendisi modern bir ifade biçimi olması dolayısıyla benim anlam dünyamda hep “iğreti” durmuştur. Bu, tıpkı Hristiyanlar’a “İsevî”, Yahudiler’e “Musevî” denmesi gibi Müslümanlar’ın da “Muhammedî” ve İslam’ın “Muhammedîlik” şeklinde nitelendirilmesi kadar “netameli” bir durumla karşı karşıya olduğumuzun ifadesidir. İslam dünyasında özellikle 19. ve 20. yüzyıllarda Batı’nın ekonomik ve fizikî üstünlüğü karşısında “ne yapılması” gerektiği konusunda tavrını İslamî çözümden yana koyan bir kısım ilim adamı ve … Devamını Oku
İslam Hukuku ve Osmanlı
Osmanlı‘nın 8. cildinde (196-205) yer alan ve Osmanlı’nın, sanayi döneminin ortaya çıkardığı yeni sorunlara cevaplar üretemediği için çöktüğünü savunan yazı üzerindeki değerlendirmelere devam edeceğim. Çöküş döneminin global çapta cereyan eden çok yönlü gelişmelerini göz ardı ederek Osmanlı’nın tarih sahnesinden çekilişini bir tek sebebe irca etmenin, fazlaca “kestirme” bir istintaç olacağında kuşku yok. 1789 Fransız ihtilaliyle birlikte dünyayı saran, ekonomide liberal, düşüncede pozitivist, ideolojide milliyetçi akımlar Osmanlı’yı içeriden ve dışarıdan bir ağ gibi kuşatmışken, “içtihat yapılsaydı Osmanlı kurtulurdu” … Devamını Oku
“Osmanlı”
Yaşayan en ünlü Osmanlı tarihçilerinden Prof. Dr. Halil İnalcık editörlüğünde hazırlanan 12 ciltlik Osmanlı‘yı ilim aleminin ve araştırmacıların istifadesine sunan Yeni Türkiye Yayınları’na, onu yeniden basarak faydasının umumileşmesine katkıda bulunan Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne ve bu muhteşem eseri müstesna bir hediye olarak kütüphaneme kazandıran Eğitim Kültür Dairesi Başkanı Hayati Kırlı beyefendiye teşekkür ederek başlamam gerekiyor. Sahasında büyük bir boşluğu doldurduğunda kuşku bulunmayan ve içeriğini oluşturan araştırma mahsulü yazılardan, baskı kalitesi ve cildine kadar konusuyla mütenasip bir ciddiyet ve … Devamını Oku
Sünni-Şii Kardeşliğine Tarihsel Bir Zemin
Ehl-i Beyt imamlarına yardım ettiği ve destek verdiği için gerek Emevîler, gerekse Abbasîler döneminde pek çok sıkıntıya maruz kalmış olan İmam Ebû Hanîfe, Ehl-i Beyt ulularından İmam Zeyd b. Ali ve kardeşi İmam Muhammed el-Bâkır’dan ilim ahzeylemiş, keza İmam Muhammed el-Bâkır’ın oğlu İmam Ca’fer es-Sâdık ile de sürekli bir ilmî münasebet içinde bulunmuştur. Hatta ulema, yaşıt olmalarına rağmen –İmam Ca’fer es-Sâdık’a hürmeten– onu da İmam Ebû Hanîfe’nin hocaları arasında zikretmiştir. Bilindiği gibi İmam Ebû Hanîfe, adının ilk … Devamını Oku