Bir önceki yazıda, soruda zikredilen sürüngenin “bir tür kertenkele” olabileceğini söylemiştik. Şu ana kadar yeryüzünde yaşayan 300 kertenkele türü tesbit edilmiştir. Bunlar arasında zehirli olanlar da mevcuttur.^[1]http://tr.wikipedia.org/wiki/Kertenkele Ali el-Karî gibi alimler de bu noktaya dikkat çekmişlerdir.^[2]Ali el-Karî, Mirkâtu’l-Mefâtîh, IX, 51. Bir önceki yazıda Mütecim Âsım Efendi’nin bu kertenkele türü hakkında “Ağulu keler” ifadesini kullandığını da tekrar hatırlamakta fayda var.

Efendimiz (s.a.v) tarafından öldürülmesinin emir buyurulmasının asıl sebebi de onun zehirli olması ve insanlara eziyet vermesi olmalıdır. Aşağıda da geleceği gibi Hz. İbrahim (a.s) Nemrut tarafından ateşe atıldığında bu hayvanın ateşe üfürmüş olması, cinsinin habisliğine işarettir. Yoksa bu hayvan cinsinin her bir ferdinin o fiili işlediğini düşünmek elbette mümkün değildir.

Şu halde soru metninde yer alan “Kertenkele ne üfürebiliyor, ne zehirli, ne de pis bir varlık. Nasıl olur ki bu böyle olur?” tarzındaki itiraz yerinde değildir.

Onu ilk vuruşta öldürene şu kadar, ikinci vuruşta öldürene bu kadar (ilkinden daha az) ve üçüncü vuruşta öldürene –ikinciden de daha az olmak üzere– şu kadar sevabın vaat edilmesine^[3]Bkz. et-Tirmizî, “Ahkâm”, 2; Ahmed b. Hanbel, II, 355. gelince, bu zararlı hayvanın son derece seri hareket etmesi dolayısıyla onu elden kaçırmamaya teşvik anlamı taşımaktadır.

Bir önceki yazıda bu hayvanla ilgili rivayetlerin “müşkil” olduğunu söylemiştim. Sebebi şudur: “Sâmm-ı Ebras” denen bu kertenkele türünün öldürülüp öldürülmeyeceği konusunda rivayetler muhtelif gibi görünür. İmam el-Buhârî ve daha başka Hadis imamlarının naklettiğine göre Hz. Aişe (r.anha) validemiz, Efendimiz (s.a.v)’in bu hayvanı “füveysık” (fasıkcık) olarak tavsif ettiğini söylemiştir. Aynı rivayetin devamında Hz. Aişe (r.anha) validemizin, bu hayvanın öldürülmesi konusunda Efendimiz (s.a.v)’den bir şey işitmediğini söylediği nakledilmiştir.^[4]el-Buhârî, “İhsâr”, 18.

Buna mukabil en-Nesâî, Ahmed b. Hanbel gibi Hadis imamlarının naklettiğine göre Sâibe isimli bir kadın Hz. Aişe (r.anha) validemizin evine gitmiş, orada duvara dayalı bir süngü görünce ne olduğunu sormuş, validemiz şu cevabı vermiştir: “Biz onunla kertenkele (evzâğ) öldürürüz. Zira Resulullah (s.a.v) bize, İbrahim (a.s) ateşe atıldığında kertenkeleden (vezağ) başka her hayvanın o ateşi söndürmek için uğraştığını haber verdi.”^[5]en-Nesâî, “Menâsik”, 85; Ahmed b. Hanbel, VI, 83.

Bu iki rivayet arasında bir çelişki var gibi görünmektedir. Zira ilk rivayette Hz. Aişe (r.anha) validemiz bu hayvanın öldürülmesi konusunda Efendimiz (s.a.v)’den bir şey işitmediğini tasrih ederken, ikinci rivayette bizzat kendisi onun öldürülmesine iştirak ettiğini ve bu iş için bir gereç kullandığını belirtmektedir.

İbn Hacer bu çelişkiyi ortadan kaldırma meyanında, Hz. Aişe (r.anha) validemizin, ikinci rivayette anlattığı durumu doğrudan Efendimiz (s.a.v)’den değil, Sahabe’nin O’ndan nakli olarak işitmiş olabileceğini söyler.^[6]İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, VI, 354.

Ümm Şerîk (r.anha), Efendimiz (s.a.v)’den bu kertenkele türünün öldürülmesini emir buyurmasını istemiş, Efendimiz (s.a.v) de emir buyurmuştur.^[7]el-Buhârî, “Enbiyâ”, 11. Ümm Şerîk (r.anha) rivayetinin devamında da bu hayvanın Hz. İbrahim (a.s)’ın atıldığı ateşe üfürdüğü zikredilmektedir. Dolayısıyla Hz. Aişe (r.anha) validemizin, bu hayvanın öldürülmesine izin veren hadisi Ümm Şerîk (r.anha)’dan işitmiş olması ihtimal dahilindedir.

Esasen Hz. Aişe (r.anha) validemizin bu hayvanın öldürülmesi meselesinde Efendimiz (s.a.v)’den bir şey işitmediğini söylemesi, onun öldürülmesine itiraz ettiğini göstermez. Bizzat kendisi işitmemiş olsa bile –yukarıda belirttiğim gibi– başkalarından bu konuda işittiği hadisle amel etmesine bir mani yoktur.

Vallahu a’lem.

Milli Gazete – 18 Şubat 2012