Soru
“Muhterem Hocam Kur’anda miras paylaşımıyla ilgili bir problem var; çok tartışıldığı için size sormak istedim;
“Nisa:11. “Allah size, çocuklarınız hakkında, erkeğe, kadının payının iki misli (miras vermenizi) emreder. (Çocuklar) ikiden fazla kadın iseler, ölünün bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Eğer yalnız bir kadınsa yarısı onundur. Ölenin çocuğu varsa, ana-babasından her birinin mirastan altıda bir hissesi vardır. Eğer çocuğu yok da ana-babası ona vâris olmuş ise, anasına üçte bir (düşer). Eğer ölenin kardeşleri varsa, anasına altıda bir (düşer. Bütün bu paylar ölenin) yapacağı vasiyetten ve borçtan sonradır. Babalarınız ve oğullarınızdan hangisinin size, fayda bakımından daha yakın olduğunu bilemezsiniz. Bunlar Allah tarafından konmuş farzlardır (paylardır). Şüphesiz Allah ilim ve hikmet sahibidir.”
“Nisa:12. “Yapacakları vasiyetten ve borçtan sonra eşlerinizin, eğer çocukları yoksa, bıraktıklarının yarısı sizindir. Çocukları varsa bıraktıklarının dörtte biri sizindir. Çocuğunuz yoksa, sizin de, yapacağınız vasiyetten ve borçtan sonra, bıraktığınızın dörtte biri onlarındır (zevcelerinizindir). Çocuğunuz varsa, bıraktığınızın sekizde biri onlarındır. Eğer bir erkek veya kadının, ana-babası ve çocukları bulunmadığı halde (kelâle şeklinde) malı mirasçılara kalırsa ve bir erkek yahut bir kız kardeşi varsa, her birine altıda bir düşer. Bundan fazla iseler üçte bire ortaktırlar. (Bu taksim) yapılacak vasiyetten ve borçtan sonra, kimse zarara uğramaksızın (yapılacak)tır. Bunlar Allah’tan size vasiyettir. Allah her şeyi hakkıyle bilendir, Halîmdir.”
“Nisa:176. “Senden fetva isterler. De ki: “Allah, babası ve çocuğu olmayan kimsenin mirası hakkındaki hükmü şöyle açıklıyor: Eğer çocuğu olmayan bir kimse ölür de onun bir kız kardeşi bulunursa, bıraktığının yarısı bunundur. Kız kardeş ölüp çocuğu olmazsa erkek kardeş de ona vâris olur. Kız kardeşler iki tane olursa (erkek kardeşlerinin) bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Eğer erkekli kadınlı daha fazla kardeş mevcut ise erkeğin hakkı, iki kadın payı kadardır. Şaşırmamanız için Allah size açıklama yapıyor. Allah her şeyi bilmektedir. (Çocuklar) ikiden fazla kadın iseler, ölünün bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Eğer yalnız bir kadınsa yarısı onundur.”
“Diyelim ki bir adam öldü ve geride üç kız evlat bıraktı. Mirasın 2/3’ü kızlara; ölenin çocuğu varsa, ana-babasından her birinin mirastan altıda bir hissesi vardır. Bu adamın ana babası da hayata iseler, her ikisine toplam mirasın 1/3’ü; çocuğunuz yoksa, sizin de, yapacağınız vasiyetten ve borçtan sonra, bıraktığınızın dörtte biri onlarındır (zevcelerinizindir). Çocuğunuz varsa, bıraktığınızın sekizde biri onlarındır.
Kur’ana göre adamın karılarına mirastan 1/8 düşüyor.
Şimdi rakamları toplayalım
2/3+1/3+1/8=27/24. Yani 1.125. Yani adamın 60 tane altını var diyelim. Üç kıza:40 altın, anne babaya:20 altın, karılara:7.5 altın. Toplam 67.5 altın. Yani adamın parasının 1.125 katı.
Başka bir örneği inceleyelim:
Bir adam ölür, geride anne, karılar ve iki kız kardeş kalır. Anneye 1/3, karılara ¼, kız kardeşlere 2/3 kalacak. 1/3+1/4+2/3=15/12 Yani 1.25.
60 altını olan adam: Anneye: 20 altın, karılara: 15 altın, kız kardeşlere: 40 altın. 20+15+40=75 altın gerekmekte
Bu hesaba göre miras,varislere yetmemektedir. Saygılar.
Cevap
Feraiz’de “avl” diye bilinen bu durumun izahı ve çözüm yolu üzerinde haftaya duralım inşaallah.
Milli Gazete – 14 Şubat 2010