İslam Coğrafyası’nın Batı’nın işgal ve istilasına maruz kaldığı –bilhassa 19 ve 20.– yüzyıllarda, Ümmeti uyandırmak ve işgale örgütlü biçimde karşı durmak için pek çok bağımsızlık hareketi ortaya çıkmıştır. Bu hareketlerde ulema ve üdebanın hiç şüphesiz ayrı bir yeri ve ağırlığı olmuştur.
Söz gelimi İngilizlerin Hindistan’ı işgali sonrası 1857’de gerçekleşen büyük ayaklanmada Hint ulemasının ağırlığı tartışılmazdır. Bu ulemanın Hanefî-Mâturîdî çizgiyle Tasavvufî karakteri mezc eden Diyobend ekolünden geliyor olması, üzerinde ayrıca durulması gereken son derece önemli bir noktadır. (Hiç şüphesiz aynı vakıa Anadolu’daki İstiklal Mücadelesi’nin lokomotifi durumundaki kadro için de geçerlidir.)
Hindistan Müslümanlarının Osmanlı ve Hilafet meselesi konusundaki yüksek hassasiyeti hiç şüphesiz burada zikrettiğim türden sınırlı girişimlerden ibaret kalmamıştır. Konu hakkında detaylı bilgi edinmek isteyenler, ilgili çalışmalara bakmalıdır.[1]Örnek olarak bkz. Prof. Dr. Azmi Özcan, Pan-İslamizm Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve İngiltere; M. K. Öke, Hilafet Hareketleri…
Hindistan’ın “geleneksel” ulemasının gerek İngiliz işgaline, gerekse Osmanlı’nın toprak bütünlüğünün muhafazası ve hatta Anadolu insanının istiklal mücadelesine verdiği açık destek bu kadar açık ve net iken “İslam Şairi” Muhammed İkbal nerede durur?[2]Wikipedi’de geçen, “Kurtuluş Savaşı yıllarında Pakistan halkını, Türk halkının milli mücadelesine destek vermek için örgütlemiş, milli mücadelede kullanılmak üzere … Continue reading
Bu topraklarda genellikle onu Mevlana aşığı, özgürlük tutkunu İkbal olarak tanırız. “Pakistan” deyince akla gelen neredeyse ilk isimdir o. Ancak tanıdığımız, onun sadece “bir yüzü”dür. Öbür yüzüne baktığımızda karşımıza, İngilizler’in Hindistan’ı işgalini alkışlayan ve İngilizler tarafından “Sir” ünvanıyla ödüllendirilen İkbal vardır.
Şu satırlar ona ait: “İngiliz İmparatorluğunun insanlığın siyasi evrimindeki uygarlaştırıcı bir faktör olarak kalıcılığı, bizim en büyük çıkarlarımızdan biridir. Bu geniş imparatorluk, bizim siyasi idealimizin bir yönünü yavaş yavaş harekete geçirdiği için bizim tam sempatimizi ve saygımızı hak ediyor.”[3]A.g.e., 77.
Yine şöyle der: “İngiliz İmparatorluğunu dünyadaki en büyük Müslüman imparatorluk yapan şey, koruduğu Müslümanların sayısının çokluğu değil, bu imparatorluğun sahip olduğu ruhtur.”[4]Muhammed İkbal, İslam Düşüncesi, 78.
Hilafet’in ilgasını onaylayan da, ilga kararının bir “ictihad uygulaması” olduğunu söyleyen de aynı İkbal’dir.[5]İkbal, İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden Teşekkülü, 213.
9 Mart 2015 – Vahdet Gazetesi
Kaynakça/Dipnot
| ↑1 | Örnek olarak bkz. Prof. Dr. Azmi Özcan, Pan-İslamizm Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve İngiltere; M. K. Öke, Hilafet Hareketleri… |
|---|---|
| ↑2 | Wikipedi’de geçen, “Kurtuluş Savaşı yıllarında Pakistan halkını, Türk halkının milli mücadelesine destek vermek için örgütlemiş, milli mücadelede kullanılmak üzere Pakistan halkından 1.5 milyon sterlin toplayıp Ankara hükümetine yollatmıştır” ifadesi hatalıdır. Zira Milli Mücadele sürecinde ortada henüz “Pakistan” diye bir devlet yoktu! |
| ↑3 | A.g.e., 77. |
| ↑4 | Muhammed İkbal, İslam Düşüncesi, 78. |
| ↑5 | İkbal, İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden Teşekkülü, 213. |