7. Sizce bazen Sünnilerle Şiilerin bir arada cem olmasına mania nelerdir?

Tarih içinde teşekkül etmiş diğer bid’at fırkaların asıl gövdeyi oluşturan Sünnîler’e muhalefetinin ve bu muhalefetin ortadan kaldırılamayışının sebepleri neyse, Şiiler’in oluşturduğu ihtilafın ve giderilememesinin sebepleri de aynıdır. Hatta daha fazlası da vardır.

Şurası tarihen sabittir ki, Şiiliğin de aralarında bulunduğu bid’at oluşumlar sonradan ortaya çıkmıştır; bu, ihtilafı başlatan tarafın da onlar olduğunun ifadesidir. Şu halde Şiiliğin de aralarında bulunduğu bid’at fırkalarla ana gövdeyi oluşturan Ehl-i Sünnet arasındaki ihtilafların ortadan kaldırılabilmesi için öncelikle bid’at fırkaların, bid’at anlayış ve iddialarından vaz geçmesi gerekir.

Elbette bu, bir anda olacak bir şey değildir. Zira nazarî planda yaşanan itikadî ve siyasî ayrışmaların, yüzyıllar içinde meydana gelen savaşlar, isyanlar, toplumsal krizler… gibi fiilî ayrışmalarla daha da katmerli hale geldiği malumdur. Yukarıda “daha fazlası vardır” derken kasdettiğim budur. Bunu görmezden gelerek heyecan ve hamasetten başka bir anlamı olmayan söylem ve beklentilerle çözüme ulaşılabileceğini düşünmek hayalcilik olur.

Diyelim ki tarihte yaşananları tarihte bırakmayı başarabildik. Tarihte yaşanmış olayların ve o olayların bünyede açtığı derin yaraların izlerini bir şekilde sildik. Yani problemin pratik boyutunun bir şekilde üstesinden geldik. İtikadî ve nazarî boyutunu nasıl halledeceğiz?

Tarihte Sünnîler’le Şiiler arasında cereyan etmiş pek çok ilmî münakaşa ve münazara olmuştur. Bunların hiç birisi beklenen neticeyi hasıl etmemiş, hepsi de akametle sonuçlanmıştır. Şiiler, aralarında ilk üç halife, Hz. Aişe ve Hafsa ve diğer büyük simaların da bulunduğu güzide Sahabe topluluğuna sebb ve hakaret etmekten, hilafetin ilk üç halife tarafından gasbedildiği iddiasından, imamların masumluğu inancından vaz geçmedikçe bu ihtilafın çözülmesi mümkün değildir.

Yine de problemin nazarî planda çözümünün tarihî oluşumlarda hiçbir zemini olmadığını söylemek isabetli olmaz. Bir şii mezhebi olan Zeydiyye’nin, özellikle de Butriyye (Betriyye/Ebteriyye) kolunun bu konudaki tutum ve kabullerinin, Sünnî Şii ihtilafının Sahabe merkezli boyutunun çözümü hakkında bir zemin teşkil edebileceğini söylemek yanlış olmaz. (Burada kasdettiğim, bu kolun, münhasıran ilk üç halife hakkındaki görüşüdür. Diğer görüşleri bu yazının ilgi alanının dışındadır.)

Bu grup, İlk üç halifeyi ve onların hilafetini tanıyıp kendilerine bey’at eden Sahabe’yi fısk, küfür veya benzeri herhangi bir şeyle itham etmez. Bu bakımdan bu grubun lideri olan el-Hasen b. Sâlih b. Hayy, –Sahîhu Müslim isimli eserin sahibi– İmam Müslim b. Haccâc gibi Sünnî Hadis alimlerinin ileri gelenleri tarafından güvenilir bulunmuş ve rivayetleri kabul edilmiş birisidir.

Daha da ilginç olanı, bu grubun, Hz. Ebû Bekr ve Hz. Ömer (r.anhuma)’yı tekfir eden Şii grupları tekfir etmiş olmasıdır. Bu hususta geniş malumat edinmek isteyenler Fırak kitaplarına bakmalıdır.

Burada bizim için ehemmiyet arz eden nokta, ilk üç halife ve onların hilafetini onaylayan Sahabe hakkında kabul edilebilir bir tutumun Şii retorik içinde kendisine yer bulabilmiş olmasıdır.

Eğer bu tutum genel Şii tavır içinde kendisine belirleyici bir yer bulabilirse, mukabilini Sünnî tavır içinde de bulmak mümkün olacaktır. Kasdettiğim, ana gövde içinde bir damarın, Hz. Ali (k.v)’yi Hz. Osman’dan efdal gören tutumdur. Bilindiği gibi İmam Ebû Hanîfe’den de bu doğrultuda bir görüş nakledilmiştir. (İmam Ebû Hanîfe’nin elimizde bulunan risalelerinin kendisine aidiyeti problemini tartıştığım yazılarda bu hususa değinmiştim.^[1]3-8 Mart 2008 tarihli bu yazılar için bkz. ; http://www.ebubekirsifil.com/index.php?sayfa=detay&tur=gazete&no=729. … Continue reading)

Devam edecek.

Milli Gazete – 26 Ekim 2008