Soru

Ebu Hanife’ye göre kabir başında ölüye Kur’an okunması mekruh mu? Ebu Hanife’nin verdiği hüküm hangi kaynakta belirtilmiş?

Cevap

“Kur’an okuyup sevabını bağışlamanın ölüye bir faydası olur mu?” sorusuna 4 mezhebin fukahası “olur” cevabını vermiştir. Şu kadar ki Malikî ve Şâfi’î mezhebinin mütekaddim (önceki) uleması bunun mekruh olduğunu ve okunan Kur’an’ın sevabının ölüye ulaşmayacağını söylemişken, bu iki mezhebin müteahhir (sonra gelen) fukahası bu konuda onlara muhalefet ederek diğer iki mezhep fukahasıyla aynı görüşü benimsemiş ve okunan Kur’an’ın ölüye fayda vereceği görüşünü kabul etmiştir.

Bu, mezhep fukahasının öncekileri taklid dışında bir şey yapmadığı şeklindeki yaygın kanaatin doğru olmadığını gösteren ilgi çekici örneklerden birisidir. Her mezhebin içinde “muhakkık” denen tahkik ehli ulema vardır ve onlar mezheplerinin sahih, muteber ve fetvaya esas alınması gereken görüşünü tesbit ederler. Bu örnekte de Şâfi’î ve Mâlikî mezhebinin muhakkık ulemasının büyük bir dirayet örneği göstererek mezheplerinin mütekaddim ulemasına muhalefetten geri durmadıklarını görüyoruz.

Hanefî mezhebi imamlarından Muhammed b. el-Hasen’in, kabir başında ölüye Kur’an okumanın caiz olduğu görüşünü benimsediğini görüyoruz.^[1]el-Fetâva’l-Hindiyye, I, 166. Mezhep kaynaklarında İmam Ebû Hanîfe’nin, kabrin başında ölüye Kur’an okumanın mekruh olduğu görüşünü benimsediği şeklinde bir nakle rastlamadım. Rastlayan varsa ve kaynağını verirse tahkik ederim.

Bununla birlikte İmam eş-Şâfi’î’nin bu konuda olumsuz bir kanaatte olduğu bilinmektedir. Onun benimsediği görüşe göre okunan Kur’an’ın sevabı ölüye ulaşmaz. Ancak yukarıda da belirttiğim gibi mezhebin muhakkık fukahası aksi görüşü benimsemiştir.

İbnu’l-Kayyım, Kitâbu’r-Rûh isimli eserinde^[2]İbnu’l-Kayyım, Kitâbu’r-Rûh, 223 vd. bu meseleyi enine boyuna tartışmıştır. Dileyen bu eseri mütalaa ederek konu hakkında bir fikir edinebilir. Ayrıca Fıkıh kitaplarının Kitâbu’l-Cenâiz bölümlerinde de farklı mezheplere mensup fukahanın yaklaşımlarına muttali olmak mümkündür. Derli-toplu bilgi edinmek isteyenler ise Vehbe ez-Zuhaylî’nin el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuh isimli eseri ile^[3]Vehbe ez-Zuhaylî, el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuh, II, 550 vd. el-Mevsû’atu’l-Fıkhiyye’ye^[4]el-Mevsû’atu’l-Fıkhiyye, XVI, 42 vd. bakabilirler.

Milli Gazete – 7 Şubat 2010