Soru:

Kilisede namaz kılmak caiz midir? Eğer caizse caizliğine dair deliller nedir? Genellikle fetvalarda mekruh olarak geçiyor; fakat Buhari’nin Kitabus salat bahsinde İbni Abbas r.anh’ın resim olmayan kiliselerde namaz kıldığı rivayet edilmektedir. İbn Abbas (r.a) bazen kilisede namaz kılardı, fakat içinde resim bulunmayan kiliselerde. (Buhari: Kitabü’s-Salat.) Bu halde mekruhiyet nereden kaynaklanıyor?

Cevap:

Kilisede namaz konusunda mezheplerin içtihadları şöyledir:

Hanefî mezhebine göre tahrimen mekruhtur.^[1]Reddü’l-Muhtâr, II, 60; Hâşiyetu’t-Tahtâvî ale’l-Merâkı’l-Felâh, 351.

Şâfiîler’e göre de mekruhtur. İmam en-Nevevî şöyle der: “Kilise ve sinagogda namaz kılmak mekruhtur. İbnu’l-Münzir bunu Ömer b. el-Hattâb, İbn Abbâs ve Mâlik’ten (Allah hepsinden razı olsun) nakletmiş, Ebû Musa (el-Eş’arî), eş-Şa’bî, en-Neha’î, Ömer b. Abdilazîz, el-Evzâ’î ve Sa’îd b. Abdilazîz’den ise buralarda namaz kılınabileceği görüşünü aktarmıştır. İbn Abbâs’tan gelen bir diğer rivayet de bu görüş doğrultusundadır. İbnu’l-Münzir de bunu tercih etmiştir.”^[2]en-Nevevî, el-Mecmû’, III, 158-9.

Mâlikîler’e gelince, İmam Mâlik’in kerahet görüşünü benimsediği, yukarıda en-Nevevî’den naklen geçmişti. el-Aynî de Mâlikî ulemadan Ebû Bekr b. el-Arabî’den naklen, namaz kılınmayacak 13 yer arasında kilise ve sinagogu da saymıştır.^[3]el-Aynî, Umdetu’l-Karî, IV, 190.

Hanbelîler’in konu hakkındaki görüşünü İbn Kudâme, “Temiz kiliselerde namaz kılmakta bir beis yoktur” şeklinde verir ve kerahet görüşünü kiliselerde resim bulunmasıyla açıklar. İbn Muflih’in konuyla ilgili olarak yaptığı nakillerden anlaşılan da kerahet hükmünün illetinin, kilisede resim bulunması olduğudur.^[4]Bkz. İbn Muflih, el-Âdâbu’ş-Şer’iyye, III, 431.

Bu izahattan da anlaşılacağı gibi Hanefî, Mâlikî ve Şâfiîler kilise ve sinagoglarda namaz kılmayı mekruh görmüş, Hanbelîler ise cevazı, içinde resim bulunmaması durumuyla kayıtlamışlardır. Hanbelîler’in delili, “Hamam ve kabristan dışında yeryüzünün tamamı mescittir”^[5]Ebû Dâvûd, “Salât”, 24; et-Tirmizî, “Salât”, 119. hadisi ile 7 yerde namaz kılmayı yasaklayan İbn Ömer (r.a) rivayetidir. Bu rivayetlerde namaz kılınmayacak yerlerin tayin edilmiş olması, Hanbelîler’ göre bunlar dışında kalan yerlerde namaz kılınabileceğini gösterir.

Kilise ve sinagoglarda namaz kılmayı mekruh görenler, bunu, herhangi bir mücbir sebep yokken yapmaya tahsis etmişlerdir. Şiddetli yağmur gibi bir zorlayıcı sebep bulunur ve namaz vakti de geçmek üzere olursa, bu durumda buralarda namaz kılmakta kerahet görmemişlerdir.^[6]el-Mevsû’atu’l-Fıkhiyye, XXVII, 114.

Kilise ve sinagoglarda namaz kılınmasını mekruh görenlerin tamamının, içinde resim ve heykel bulunan yapıları kasdettiğini söylemek isabetli olmasa gerektir. Zira Efendimiz (s.a.v), Yahudi ve Hristiyanlar’ın, peygamberlerin ve salih kimselerin kabirlerini mescit edindiklerini haber vermiştir.^[7]el-Buhârî, “Salât”, 55; Müslim, “Mesâcid”, 23. Dolayısıyla kilise ve sinagogun, ibadethane ittihaz edilmiş bir mezar yeri olması mümkündür.

Bir de bu mekânlarda (bilhassa kiliselerde) başta şirk olmak üzere birçok ma’siyet işlenmesi sebebiyle buraların şeytanların toplandığı yerler olduğu şeklindeki ta’lil de göz ardı edilmemelidir. Özellikle Hanefî ulemanın bu tarz izahı dikkat çekicidir.^[8]Reddü’l-Muhtâr, a.y.; el-Mevsû’atu’l-Fıkhiyye, XX, 245.

Milli Gazete – 9 Ocak 2006