Muhtemeldir ki Sahabe’den bazıları (el-Berâ b. Âzib ve Suheyb (r.anhuma) örneklerinde olduğu gibi) Efendimiz (s.a.v) tarafından kendilerinin umumi yasağın kapsamı dışında tutulduklarını düşünmüşler, bazıları da (daha önce naklettiğim Hz. Ali (r.a) rivayeti özelinde olduğu gibi) yasağın hususi olup herkesi kapsamadığı kanaatini taşımışlardır.. Ancak şunu da ekleyelim ki Hz. Ali (r.a)’den birçok tarikle gelen bir rivayette “Resulullah (s.a.v) bize altın yüzüğü yasakladı” dediği^[1]et-Tahâvî, Şerhu Ma’âni’l-Âsâr, IV, 260. ve Efendimiz (s.a.v)’in, bir eline ipek, bir eline altın alarak, “Bunlar ümmetimin erkeklerine haramdır” buyurduğunu aktardığı^[2]et-Tahâvî, Şerhu Ma’âni’l-Âsâr, IV, 250. nakledilmiştir. Dolayısıyla altın yüzük kullanımının Efendimiz (s.a.v) tarafından önce özel olarak Hz. Ali (r.a)’a sonra da genel olarak Ümmet’in erkeklerine yasaklandığını söyleyebiliriz.

Dikkat çeken bir diğer husus da, Efendimiz (s.a.v)’in yasaklamasına dayanarak çevresine ve arkadaşlarına altın yüzük kullanmayı yasaklayan sahabîlerin fekahetle (fakih ve dirayetli olmakla) bilinen isimler olmasıdır ki, Hz. Ömer, Hz. Ali, Abdullah b. Mes’ûd, Abdullah b. Abbâs (r.anhum) gibi isimler bunların başında gelmektedir.

Görebildiğim kadarıyla Efendimiz (s.a.v)’in erkeklere altın yüzük kullanmayı yasaklayan hadisleri, Hz. Ömer, Hz. Ali, İbn Mes’ûd, İbn Abbâs, İbn Ömer, Ebû Hureyre, Abdullah b. Amr, Zeyd b. Erkam, Ukbe b. Âmir, Ebû Mûsa el-Eş’arî, Ebû Sa’îd el-Hudrî, Ebû Ümâme, el-Berâ b. Âzib, İmrân b. Husayn, Ebû Zerr, Ebû Sa’lebe el-Huşenî tarafından muhtelif bağlamlarda rivayet edilmiştir. Bu sahabîlerin rivayetleri için bu seri yazı boyunca zikrettiğim kaynaklar yanında aşağıdaki dipnotta zikrettiğim eserlere bakılabilir.^[3]el-Heysemî, Mecma’u’z-Zevâid, V, 143, 7, 151 vd.; Ali el-Karî, Mirkatu’l-Mefâtîh, VIII, 177 vd.; Ahmed Abdurrahman el-Bennâ, el-Fethu’r-Rabbânî, XVII, 247 vd.; … Continue reading

Bu merfu (Efendimiz (s.a.v)’e ait) kavlî ve fiilî hadislerin hem isnadlarının sıhhati ve hem de ifadelerinin umumîliği dolayısıyla Sahabe’den –isimlerini daha önceki yazılarda gördüğümüz– bazılarının fiil ve istinbatlarından daha öncelikli ve bağlayıcı olduğu bedihîdir.

Bu sebeplerdir ki, fakih sahabîlerin ardından yine fıkıh ve istinbattaki mevkileri tartışmasız olan –Tabiun ve sonraki nesillerden– Sa’îd b. Cübeyr, İbrahim en-Neha’î, Mekhul, Alkame, Ebû Hanîfe ve ashabı, es-Sevrî, el-Evzâ’î, Mâlik, eş-Şâfi’î, Ahmed b. Hanbel, İshak b. Râhûye ve daha başkaları (Allah hepsine rahmet eylesin) bu merfu hadisleri esas alarak erkeğin altın yüzük kullanmasının haram olduğunu kesin bir şekilde söylemişlerdir.^[4]Bkz. el-Aynî, Umdetu’l-Karî, XIV, 209. Kaynaklarda bu mesele üzerinde –ilk devirdeki ihtilaftan sonra– icma vuku bulduğunun söylendiğinin de burada altını çizmemiz gerekiyor.

Devam edecek.

Milli Gazete – 29 Temmuz 2006