Bugün internet üzerinden cevapladığım sorulardan birini daha –önemine binaen– paylaşmak istiyorum:
Soru
“Benim düşüncem İslami emirlerin arkasındaki dünyevi faydaların ve hikmetlerin açıklanması ve araştırılmasının insanlara -ve aslında bana- faydalı olacağı yönündeydi.
“Modern zamanlarda İslâm’ın insan menfaatlerine ne kadar uygun bir din olduğunu ispatlama gayreti alabildiğine yaygınlaştı” sözünüz ve devamı bana bu uğraş hakkında pek de olumlu görüşleriniz olmadığını düşündürdü. Dolayısıyla bunun açıklamasını, bu görüşünüzün nedenlerini ve kanıtlarını daha açık bir şekilde görmek ve öğrenmek, benim düşüncelerimin daha doğru bir yolda şekillenmesine yardımcı olacaktır.
Örneğin, dünyevi hayatımda gördüğüm faydaları beni namaza daha “çok” inanmama sebep oldu. Elbette bu “çok”luk miktar olarak değil, yoğunluk olarak.
Dünyada yaşıyoruz ve temel olarak algılayabildiğimiz yer de burası. Buranın kurallarıyla düşünüyor ve davranıyoruz. Ahiret hayatını -benim gibi ihsana ermemiş insanlar- algılayamıyor, onun gerçekliğini okuyarak, dinleyerek öğrendiğimiz şeylerden biliyoruz. Dinimiz çoğunlukla, dünyevi hayatımızla birleştiremediğimiz apayrı bir dünya oluyor. Gafletimiz bu yüzden belki de.
Ben de tam burada diyorum ki, şayet ibadetlerin dünya ile ilgili kısımlarını daha çok bilsek, sadece emirleri değil de hikmetlerini de bilsek –hem dünya hem ahiretteki hikmetlerini– , dinimizi hayatın içinde daha çok görsek, belki birleştiremediğimiz o iki ayrı dünya birbirine daha yakın hale gelir ve gafletimizi bir nebze olsun üzerimizden atarız.
Fakat siz, dinin insanın dünyevi menfaatlerine yönelik tarafını araştırmayı tehlikeli görüyorsunuz, eğer yanlış anlamadıysam. Ben de bunun nedenini anlamaya çalışıyorum. Bu yüzden söylediklerinizi açıklamanızın faydalı olacağını düşündüm. İyice ve son bir kez kısaltırsam:
” Dindeki hikmetlerin araştırılması, dünyevi menfaatlerin bilinmesi sakıncalı mıdır? Neden öyledir?”
” İnsan, ibadetlerini, dünyevi yani kanıtlanabilir etkilerini gördükçe daha gerçekçi bulmaz mı? İnancına faydalı değil midir?”
“Yararının kanıtlanabilir olması, (kanıtlanamayacak kısmına biz müslümanlar inanıyoruz) inanmayan kimseler için bir kanıt olmayacak mıdır?”
“Her ibadetinin bir çok dünyevi faydası olması, emrettiği ve tavsiye ettiği yaşam tarzının insanı yanlışlarından arındıracak olması kanıtlandığında, bu İslam’a bir hizmet değil midir? Çünkü o zaman, batı tarafından 7. yüzyılda ortaya çıktığı düşünülen İslam’ın, insanı ve evreni 21. yüzyılın bilgi birikiminden çok daha fazla tanıyan ve çok daha önceden bilen biri tarafından indirildiğine, vahyedildiğine inanmak daha kolay olmayacak mıdır?”
Cevap
Dinî emirleri iki kategoride değerlendirmek mümkündür:
- İbadetler
- Muamelat, ukubat vd.
Devam edecek.
Milli Gazete – 8 Ekim 2006