Kaynaklarda Kur’an‘ı, hadislerde belirtilen en alt sınır olan 3 günden daha az sürede hatmettiği zikredilenleri araştırdığımızda karşımıza şu isimler çıkıyor:

Sahabe’den: Hepsi de tek rek’atte olmak üzere Hz. Osman^[1] İbn Sa’d, et-Tabakâtu’l-Kübrâ, III, 42 (özel bir başlık altında ve farklı senetlerle)., Temîm ed-Dârî^[2]et-Tahâvî, Şerhu Ma’âni’l-Âsâr, I, 348; İbn Hibbân, Kitâbu’s-Sikât, III, 40. Abdullah b. ez-Zübeyr (r.anhum). Kaynaklarda genellikle ilk iki sahabînin zikredilmesi, Abdullah b. ez-Zübeyr‘den gelen naklin yaygınlık kazanmamış olması ile açıklanabilir sanıyorum. Aynı durum, bu babda Tabiun‘dan ve daha sonraki kuşaklardan sadece Sa’îd b. Cübeyr isminin öne çıkması vakıası için de geçerlidir.

Yine Sahabe‘den, Kur’an’ı üç günde hatmedenler arasında Sa’d b. el-Münzir ve Abdullah b. Amr (r.anhuma) isimleri zikredilmiştir.^[3]Bkz. İbn Kesîr, Fedâilu’l-Kur’ân, 165. Bu nokta, alt sınırın 7 gün olarak tesbit edildiği rivayetin okuyucu sorusunda mutlak bir şekilde esas alınması sebebiyle önemlidir. İleride bu noktaya tekrar döneceğim.

Tabiun‘dan ve daha sonraki kuşaklardan Sa’îd b. Cübeyr, Mücâhid, Alkame, Ali el-Ezdî^[4]ez-Zehebî’nin, (el-Kâşif, II, 43, no: 3939) “Ramazan’da Kur’an’ı otuz kere hatmederdi” dediği Ali b. Abdillah el-Ezdî’dir, Tabiun’un … Continue reading Kur’an‘ı bir gecede hatmedenler arasındadır. Bunlardan kimi namazda tek rek’atte, kimi ise namaz dışı tilavette hatmetmiştir.^[5]İbn Kesîr, Fedâilu’l-Kur’ân, a.y.

Yine Tabiun‘dan el-Esved‘in iki günde bir, İbrahim en-Neha’î‘nin üç günde bir, Ramazan girdiğinde ise iki günde bir hatmettiği bilinmektedir.^[6]Abdürrezzâk, el-Musannef, I, 565, no: 2149; III, 354-5, no: 5953, 5954, 5955; IV, 254, no: 7705.

Kur’an‘ı Sâbit el-Bünânî (Tabiun‘dandır) ve Yahya’l-Kattân‘ın bir gün ve gecede birer, Mansûr b. Zâzân‘ın (Enes b. Mâlik‘ten rivayeti vardır, Tabiun‘dan olması melhuzdur) Ramazan ayında 20 ve Vekî’ b. el-Cerrâh‘ın her gece bir kere (bu isimlerin celalet-i kadrini bilenler bilir) hatmettiği ulema tarafından nakledilmiştir.^[7]İbn Hibbân, Kitâbu’s-Sikât’ında (VII, 611), el-Beyhakî, Şu’abu’l-Îmân’da (II, 399, no: 2187; II, 415, no: 2252) ve Ebû Bekr el-Mervezî’nin Yahya b. … Continue reading

Atâ b. es-Sâib‘in (Tabiun‘dandır) Kur’an‘ı her gece hatmettiğini İmam Ahmed b. Hanbel söylemiştir.^[8]Suâlâtu’l-Âcurrî an Ebî Dâvûd, 209.

İmam eş-Şâfi’î‘nin, Ramazan‘da Kur’an‘ı 60 kere hatmettiğini İbn Ebî Hâtim^[9]Âdâbu’ş-Şâfi’î ve Menâkıbuh, 101.; İmam el-Buhârî‘nin de yine Ramazan‘da gündüzleri her gün ve geceleri üç gecede bir hatmettiğini el-Hatîbu’l-Bağdâdî^[10]Târîhu Bağdâd, II, 12. ile İbn Asâkir nakletmişlerdir.^[11]Târîhu Dimaşk, LII, 79.

Rical, Terâcim ve Tabakât kaynaklarında mesela Ali b. El-Medînî ve Yahya b. Ma’în‘in Yahya’l-Kattân‘dan, İbn Ebî Hâtim‘in Muhammed b. Hâlid el-Harrâz‘dan ve İbn Hibbân‘ın Muhammed b. Ahmed b. Ebî Avn‘dan aynı minval üzere yaptıkları nakiller, bizzat müşahedeye dayalıdır.^[12]Bkz. Sahîhu İbn Hibbân, X, 482; el-Beyhakî, Şu’abu’l-Îmân, II, 399; el-Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, XXXI, 340.

İbn Teymiyye de bu durumu teyit ve Kürz b. Vebere, Kehmes ve İbn Târık gibi isimlerin, çok kısa sürelerde Kur’an‘ı hatmettiklerini nakleder.^[13]Mecmû’u’l-Fetâvâ, XVI, 49.

Burada örnek kabilinden zikrettiğim bu rivayetlerin, Kur’an‘ı, okuyucu sorusunda belirtilen 7 günden daha az sürede hatmeden selef-i salihin‘in mevcudiyetini herhangi bir şüpheye mahal bırakmayacak tarzda ortaya koyduğu açıktır. Ancak yine de, rivayetlerin sıhhat durumuyla ilgili olarak akla gelebilecek şüphelerin izalesi için bu mesele üzerinde bir gün daha duracağım.

Milli Gazete – 30 Ekim 2015